L’Enseignement spécial du roi sage et glorieux (en vers, tibétain et français)

༄༅། །མཁས་པ་ཤྲཱི་རྒྱལ་པོའི་ཁྱད་ཆོས་བཞུགས་སོ། །

L’Enseignement spécial du roi sage et glorieux

 

བླ་མ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །

lama la chaktsal lo

Hommage au maître !

ལྟ་བ་ཀློང་ཆེན་རབ་འབྱམས་ཡིན། །

tawa longchen rabjam yin

La Vue est Longchen Rabjam : espace vaste, infini.

སྒོམ་པ་མཁྱེན་བརྩེའི་འོད་ཟེར་ཡིན། །

gompa k'yentsé özer yin

La Méditation est Khyentsé Özer : lumière de sagesse et d’amour.

སྤྱོད་པ་རྒྱལ་བའི་མྱུ་གུ་ཡིན། །

chöpa gyalwé nyougou yin

L’Action est Gyalwé Nyougou, celle des bodhisattvas.

དེ་ལྟར་ཉམས་སུ་ལེན་པ་ལ། །

détar nyam sou lenpa la

Quiconque pratique ainsi

ཚེ་གཅིག་སངས་རྒྱས་ལ་ཐང་མེད། །

tsé chik sangyé la t'angmé

Peut fort bien réaliser l’Éveil en cette vie même.

མིན་ཀྱང་བློ་བདེ་ཨ་ལ་ལ། །

min kyang lo dé a la la

Et même si ce n’est pas le cas, quel bonheur ! Quelle joie ! A la la !

1. Le premier point vital est : présentation directe du visage de rigpa en lui-même

ལྟ་བ་ཀློང་ཆེན་རབ་འབྱམས་ནི། །

tawa longchen rabjam ni

En ce qui concerne la Vue, Longchen Rabjam,

ཚིག་གསུམ་དོན་གྱི་གནད་དུ་བརྡེག །

tsik soum dön gyi né dou dek

Trois mots frappent le point vital.

དང་པོ་རང་སེམས་ལྷོད་དེ་བཞག །

dangpo rangsem l'ödé zhak

D’abord, relâchez et détendez l’esprit,

མི་སྤྲོ་མི་བསྡུ་རྣམ་རྟོག་མེད། །

mi tro mi dou namtok mé

Ni dispersé, ni concentré, libre de pensées.

ངང་ལ་ཕྱམ་གནས་ལྷོད་དེའི་ངང༌། །

ngang la cham né l'ödé ngang

Tout en demeurant dans cet état d’équilibre détendu et à l’aise,

ཐོལ་བྱུང་བློ་རྡེག་ཕཊ་ཅིག་རྒྱབ། །

t'oljoung lo dek pé chik gyab

Lancez soudain un son « phat ! » qui fait voler l’esprit en éclats,

དྲག་ལ་ངར་ཐུང་ཨེ་མ་ཧོ། །

drak la ngar t'oung émaho

Fulgurant, puissant et soudain : Stupéfiant !

ཅི་ཡང་མ་ཡིན་ཧད་དེ་བ། །

chiyang mayin hédéwa

Il n’y a rien : frappé d'émerveillement,

ཧད་དེ་བ་ལ་ཟང་ཐལ་ལེ། །

hédéwa la zangt'al lé

Foudroyé d'émerveillement… pourtant tout est d'une clarté transparente.

ཟང་མ་ཐལ་བྱུང་བརྗོད་དུ་མེད། །

zangma t'al joung jö dou mé

Frais, pur et soudain, au-delà de toute description :

ཆོས་སྐུའི་རིག་པ་ངོས་ཟུངས་ཤིག །

chöku rigpa ngö zoung shik

Reconnaissez ceci comme la pure conscience claire du dharmakâya.

ངོ་རང་ཐོག་ཏུ་སྤྲད་པ་སྟེ་གནད་དང་པོའོ། །

ngo rang t'ok tou trépa té né dangpa o

Le premier point vital est : présentation directe du visage de rigpa en lui-même.

2. Le deuxième point vital est : décidez d'une chose et d'une seule

དེ་ནས་འཕྲོའམ་གནས་ཀྱང་རུང༌། །

déné t'roam né kyang roung

Alors, dans le mouvement ou la tranquillité,

ཁྲོའམ་ཆགས་སམ་སྐྱིད་དམ་སྡུག །

t'roam chak sam kyi dam douk

Dans la colère ou l’attachement, dans le bonheur ou dans la peine,

དུས་དང་གནས་སྐབས་ཐམས་ཅད་དུ། །

du dang nékab t'amché dou

En tout temps et en toute situation,

ངོ་ཤེས་ཆོས་སྐུ་ངོས་བཟུང་ལ། །

ngoshé chökou ngö zoung la

Reconnaissez le dharmakâya reconnu auparavant,

སྔར་འདྲིས་འོད་གསལ་མ་བུ་སྤྲད། །

ngar dri ösal ma bou tré

Et les claires lumières mère et fille, se connaissant déjà, se réuniront.

བརྗོད་མེད་རིག་ཆའི་ངང་ལ་བཞག །

jömé rikché ngang la zhak

Demeurez dans l’aspect de conscience claire, au-delà de toute description.

གནས་བདེ་གསལ་འཕྲོ་ཡང་ཡང་བཤིག །

né dé sal t'ro yangyang shik

Tranquillité, félicité et clarté : détruisez-les, encore et encore,

ཐབས་ཤེས་ཡི་གེ་གློ་བུར་འབེབས། །

t'abshé yigé lobour beb

Frappant soudain avec la syllabe des moyens habiles et de la sagesse.

མཉམ་གཞག་རྗེས་ཐོབ་ཐ་དད་མེད། །

nyam zhak jét'ob t'adé mé

Nulle différence entre méditation et après méditation,

ཐུན་དང་ཐུན་མཚམས་དབྱེ་བ་མེད། །

t'ün dang t'üntsam yéwamé

Nulle division entre sessions et pauses,

དབྱེར་མེད་ངང་དུ་རྒྱུན་དུ་གནས། །

yermé ngang dou gyündou né

Demeurez toujours dans cet état indivisible.

འོན་ཀྱང་བརྟན་པ་མ་ཐོབ་པར། །

önkyang tenpa mat'obpar

Mais, jusqu’à ce que la stabilité soit atteinte,

འདུ་འཛི་སྤངས་ནས་སྒོམ་པ་གཅེས། །

doudzi pang né gompa ché

Il est vital de méditer, loin de toute distraction et activité,

མཉམ་གཞག་ཐུན་དུ་བཅད་ལ་བྱ། །

nyam zhak t'ün dou ché la ja

Pratiquant en sessions de méditation formelles.

དུས་དང་གནས་སྐབས་ཐམས་ཅད་དུ། །

du dang nékab t'amché dou

En tout temps et en toute situation,

ཆོས་སྐུ་གཅིག་པོའི་ཡོ་ལངས་བསྐྱང༌། །

chökou chikpö yolang kyang

Demeurez dans le flot de ce qui est simplement le dharmakâya.

དེ་ལས་གཞན་མེད་ཁོ་ཐག་བཅད། །

dé lé zhenmé k o t'akché

Décidez avec une conviction absolue qu’il n’y a rien d’autre que ceci.

ཐག་གཅིག་ཐོག་ཏུ་བཅད་པ་སྟེ་གནད་པ་གཉིས་པའོ། །

t'ak chik t'ok tou chépa té népa nyipa o

Le deuxième point vital est : décidez d'une chose et d'une seule.

3. Le troisième point vital est : confiance directe dans la libération des pensées qui s’élèvent

དེ་ཚེ་ཆགས་སྡང་དགའ་སྡུག་དང༌། །

détsé chakdang ga douk dang

À ce moment-là, attachement ou aversion, bonheur ou peine :

གློ་བུར་རྣམ་རྟོག་མ་ལུས་པ། །

lobour namtok malupa

Toutes les pensées passagères, sans aucune exception,

ངོ་ཤེས་ངང་ལ་རྗེས་མཐུད་མེད། །

ngoshé ngang la jét'u mé

Dans cette reconnaissance, ne laissent aucune trace.

གྲོལ་ཆའི་ཆོས་སྐུ་ངོས་བཟུང་བས། །

drol ché chökou ngözoungwé

Reconnaissez le dharmakâya où elles sont libérées,

དཔེར་ན་ཆུ་ཡི་རི་མོ་བཞིན། །

per na chou yi rimo zhin

Et comme des mots qui, tracés sur l’eau, disparaissent,

རང་ཤར་རང་གྲོལ་རྒྱུན་ཆད་མེད། །

rangshar rangdrol gyünché mé

L’émergence et la libération deviennent naturelles et continues.

ཅི་ཤར་རིག་སྟོང་རྗེན་པའི་ཟས། །

chi shar riktong jenpé zé

Tout ce qui s’élève est nourriture pour la vacuité nue de rigpa,

ཇི་འགྱུ་ཆོས་སྐུ་རྒྱལ་པོའི་རྩལ། །

ji gyou chökou gyalpö tsal

Tout remous de l’esprit est le pouvoir intérieur du roi dharmakâya,

རྗེས་མེད་རང་དག་ཨ་ལ་ལ། །

jémé rang dak a la la

Ne laissant aucune trace, inné et pur. Quelle joie !

འཆར་ལུགས་སྔར་དང་འདྲ་བ་ལ། །

char louk ngar dang drawa la

Même si tout s’élève comme auparavant,

གྲོལ་ལུགས་ཁྱད་པར་གནད་དུ་ཆེ། །

drol louk k'yépar né dou ché

La différence réside dans le mode de libération : voilà la clé.

འདི་མེད་སྒོམ་པ་འཁྲུལ་པའི་ལམ། །

dimé gompa t'roulpé lam

Sans elle, la méditation n’est que le chemin de l'illusion,

འདི་ལྡན་མ་བསྒོམས་ཆོས་སྐུའི་ངང༌། །

diden ma gom chöku ngang

Avec elle, c'est la non-méditation, l’état du dharmakâya.

གདེང་གྲོལ་ཐོག་ཏུ་བཅའ་བ་སྟེ་གནད་གསུམ་པའོ། །

deng drol t'ok tou chawa té né soumpa o

Le troisième point vital est : confiance directe dans la libération des pensées qui s’élèvent.

4. Colophon

གནད་གསུམ་ལྡན་པའི་ལྟ་བ་ལ། །

né soum denpé tawa la

La Vue qui possède les trois points vitaux,

མཁྱེན་བརྩེ་འབྲེལ་བའི་སྒོམ་པ་དང༌། །

k'yentsé drelwé gompa dang

La Méditation, union de la sagesse et de l’amour,

རྒྱལ་སྲས་སྤྱི་ཡི་སྤྱོད་པ་གྲོགས། །

gyalsé chi yi chöpa drok

Sont accompagnées par l’Action commune à tous les bodhisattvas.

དུས་གསུམ་རྒྱལ་བའི་ཞལ་བསྡུར་ཀྱང༌། །

du soum gyalwé zhal dour kyang

Les bouddhas du passé, du présent et du futur se concerteraient-ils,

འདི་ལས་ལྷག་པའི་གདམས་ངག་མེད། །

di lé l'akpé damngak mé

Ils ne trouveraient nulle instruction supérieure à celle-ci.

རིག་རྩལ་ཆོས་སྐུའི་གཏེར་སྟོན་གྱིས། །

riktsal chöku tertön gyi

Trésor exhumé des profondeurs de la vue pénétrante transcendante,

ཤེས་རབ་ཀློང་ནས་གཏེར་དུ་བླངས། །

shérab long né ter dou lang

Par le tertön du dharmakâya, le pouvoir intérieur de rigpa,

ས་རྡོའི་བཅུད་དང་འདི་མི་འདྲ། །

sa dö chu dang di mi dra

Nullement semblable aux trésors ordinaires de terre et de pierre,

དགའ་རབ་རྡོ་རྗེའི་ཞལ་ཆེམས་ཡིན། །

garab dorjé zhal chem yin

Il est le testament ultime de Garab Dordjé,

བརྒྱུད་པ་གསུམ་གྱི་ཐུགས་བཅུད་ཡིན། །

gyupa soum gyi t'ouk chu yin

L’essence de l’esprit de sagesse des trois transmissions.

སྙིང་གི་བུ་ལ་གཏད་དོ་རྒྱ། །

nying gi bou la té do gya

Il est confié aux disciples de mon cœur, scellé pour être secret.

ཟབ་དོན་ཡིན་ནོ་སྙིང་གི་གཏམ། །

zab dön yin no nying gi tam

Son sens est profond, ce sont les paroles de mon cœur ;

སྙིང་གཏམ་ཡིན་ནོ་དོན་གྱི་གནད། །

nying tam yin no dön gyi né

Il est le discours de mon cœur, le point-clé fondamental ;

དོན་གནད་ཡལ་བར་མ་དོར་ཅིག །

dön né yalwar ma dor chik

Ce point crucial, ne le négligez jamais !

གདམས་ངག་ཟགས་སུ་མ་འཇུག་ཅིག །

damngak zak sou ma jouk chik

Ne laissez jamais cette instruction vous échapper !

 

མཁས་པ་ཤྲཱི་རྒྱལ་པོའི་ཁྱད་ཆོས་སོ། །

k'épa shri gyalpö k'yéchö so

Ceci est l’enseignement spécial du roi sage et glorieux.

 

| Comité de traduction française Rigpa, 2010.